Onze partner CDPC (Center for Development Programs in the Cordillera) werkt in de noordelijke Cordillera-regio aan de versterking van inheemse gemeenschappen om het recht op voedsel en op hun gronden te verdedigen. In 2023 gaf het centrum vormingen over het gebruik van de inheemse paswik-plant als biologisch bestrijdingsmiddel tegen insectenplagen. Net als bij ons gebruiken conventionele landbouwers in de Filipijnen volop chemische pesticiden, waarvoor ze afhankelijk zijn van multinationals.

De opstart van een volledige productielijn om pompoen te verwerken tot noodles - en deze klaar te maken voor verkoop - is veelbelovend voor de boeren die de ingrediënten zullen aanleveren. Zij zullen net als de producenten een extra inkomen genereren. De productie is op tijd klaargeraakt voor de lancering in januari op het stadsfestival van Sagada. Daarvoor werkte CDPC samen met een lokale chef om tot een heerlijk gerecht te komen.

Ons werk in de Cordillera is mogelijk dankzij de Provincie Oost-Vlaanderen, met wie we in 2024 dertig jaar samenwerken.

Agro-ecologie voor de boeren van morgen

Via de Bicol Farmers School, een leerboerderij waar jonge boeren een agro-ecologische opleiding van drie maanden volgen, ondersteunde CCNCI (Climate Change Network for Community-based Initiatives) het afgelopen jaar 38 jongeren. Ze komen veelal uit boerenfamilies en worden vanuit nabijgelegen dorpen gekozen om de opleiding te volgen, om achteraf de kennis te delen met de hele gemeenschap.

Tijdens een werkreis spraken we met Jake Abila, oud-student van de Bicol Farmers School. Hij is trots op zijn opleiding en een ambassadeur voor agro-ecologie. Abila: “Je moet geduld hebben om boeren te overtuigen van agro-ecologie, maar als ze inzien dat de conventionele landbouw veel negatieve effecten heeft, geeft dat kracht om verder te doen.”

El Niño slaat toe

Het weerfenomeen El Niño brengt hogere temperaturen en snellere verdamping van water met zich mee. Waterbronnen, essentieel voor landbouw, drogen op. Het tekort aan water zorgt voor kleinere planten en een vermindering van de oogst tot wel 30%. Als het toch regent, gaat dat gepaard met overstromingen door het gebrek aan duurzame methodes van waterbeheer.  Verder kan El Niño ook de kwaliteit van de grond aantasten doordat het aantal micro-organismen, essentieel voor de vruchtbaarheid van de grond, vermindert. Het gevolg is verwoestijning van de grond.

Tegelijk tast El Niño ook de veeteelt aan. Dieren vinden minder water en voedsel, en geraken ondervoed. Sommige dieren overleven dit niet.

Boeren in het westen van Visayas en op het schiereiland Zamboanga ondervinden het meeste last van El Niño. Ze hebben eind januari 2024 opgeteld zo'n 1,8 miljoen euro verloren (bron: ministerie van Landbouw (DA)). Het zou gaan om 2600 landbouwers die meer dan 2000 hectare land bewerken, voornamelijk voor rijst. In totaal zijn 41 provincies getroffen (lees meer). Sommige rijstboeren wachten tot El Niño voorbij is, anderen schakelen over op groententeelt, die minder water nodig heeft.

Belang van lokale rijstsoorten en de strijd tegen Golden Rice

Rijst is het belangrijkste voedingsmiddel van de Filipijnen. De (verscheidenheid aan) rijst die iemand serveert of eet, zegt iets over zijn/haar/hun economische status. In de strijd tegen honger en ondervoeding, waarmee het land vandaag sterk kampt, is het dan ook van het grootste belang. 

MASIPAG, onze partner sinds 2020, zet over het hele land testboerderijen op waar landbouwers rijstvariëteiten kweken, testen en verspreiden. Zo zijn ze nu al tot 50 variëteiten gekomen, die klimaatresistent zijn, weerbaar zijn voor lange periodes van droogte zoals El Niño en aangepast aan de regio waar ze geteeld worden. Het eigenaarschap van hun rijstteelt is voor de boeren een antwoord op de door de overheid sterk gepushte ggo Golden Rice, waarover we eerder schreven.

Het eigenaarschap van de rijstzaden in al hun diversiteit is een antwoord van de landbouwers op de door de overheid sterk gepushte ggo Golden Rice

In 2023 haalde MASIPAG een grote slag thuis door een ‘writ of Kalikasan’ te eisen bij de rechtbank in verband met het commercieel telen van genetisch gemanipuleerde rijst en aubergine (meer info hier). Een ‘writ of Kalikasan’ is een rechtsmiddel dat burgers beschermt tegen milieuschade die het leven, de gezondheid of eigendommen in gevaar brengt. De rechtbank ging akkoord om de schadelijke gevolgen verder te onderzoeken en een rechtzaak te starten waarin voor- en tegenstanders van de ggo’s aan het woord komen. Tot dan staat de commercialisering on hold.

Zelfvoorziening in de stadsrand

Sinds 2022 ondersteunen we landbouw in de stadsrand. PNFSP (Philippine Network of Food Security Programmes) werkt rond agro-ecologie met kwetsbare gezinnen aan de rand van de metropool Manila. De lokale gemeenschappen in Bagong Silangan, San Roque en Commenwealth zijn in 2023 met acht biologische groentetuinen gestart en voorzien zo gezond eten voor 195 gezinnen. Naast voedselvoorziening zijn de tuinen ook belangrijke plekken voor de gemeenschap om samen te komen. 

In een nieuw project met het G-STIC klimaatprogramma van de Vlaamse overheid, betrekken we het onderzoeksinstituut IBON om de promotie van agro-ecologie sterker wetenschappelijk te onderbouwen. Zo onderzoeken we hoe agro-ecologie de weerbaarheid tegenover klimaatverandering kan bevorderen, welke stappen nodig zijn in de transitie naar agro-ecologie en welk overheidsbeleid nodig is om die transitie te bevorderen.

Het nationale netwerk Agroecology X, tenslotte, organiseerde 98 agro-ecologische beurzen voor het brede publiek, waar boeren en producenten hun biologische voedsel verkochten en waar zowel professionals uit het agro-ecologische veld als consumenten workshops konden volgen.

Blik vooruit

In 2024 zal PNFSP haar werk rond landbouw en gemeenschapsondersteuning in de stadsrand uitbreiden. Het netwerk Agroecology X zal meer uitwisseling tot stand brengen met netwerken in andere landen. We zullen we de synergie stimuleren met andere Filipijnse partners van Belgische ngo’s, zoals de partners van Entraide et Fraternité, dat ook werkt rond agro-ecologie.