'We moeten het dringend hebben over de rol van boerinnen en landarbeidsters in onze voedselsystemen', zegt Ingrid Pauwels van Voedsel Anders. 'Zowel in het Globale Noorden als in het Globale Zuiden spelen vrouwen een essentiële rol in elke schakel van onze voedselsystemen, van bij de boer tot op ons bord, en zijn ze vaak de drijvende kracht achter de transitie naar duurzaamheid. Tegelijkertijd zijn boerinnen en rurale vrouwen slachtoffer van discriminatie op basis van hun geslacht, klasse en afkomst. Zonder vrouwen en hun onzichtbaar en vaak ongewaardeerd werk zouden onze voedselsystemen nochtans niet werken.'

De FAO schat dat vrouwen verantwoordelijk zijn voor de helft van de voedselproductie in de wereld, maar ze hebben minder toegang tot grond en andere productiefactoren, halen minder inkomen uit hun arbeid en krijgen geen gelijke kansen.

Klassiek rollenpatroon

Ook in België werken veel vrouwen in de primaire productie of in de verwerking. Landbouw is echter nog steeds een mannelijke bezigheid in onze collectieve verbeelding. Het statuut van de meewerkende echtgenote in Vlaanderen geeft maar een beperkte erkenning en waardering aan de veelzijdige taken die vrouwen op boerderijen opnemen. In de landbouwstructuren (vakbonden, coöperaties, enz.) komt de hiërarchie tussen mannen en vrouwen tot uiting in de zeer geringe vertegenwoordiging van vrouwen.

Op de boerderij blijft de klassieke rolverdeling tussen mannen en vrouwen de organisatie van het werk bepalen. Zo zijn boerinnen vaak verantwoordelijk voor het melken, de administratieve werkzaamheden en de verzorging van de kalveren. Hoewel onmisbaar, worden deze ‘onzichtbare’ taken niet naar waarde geschat. Bovendien werken veel boerinnen dubbele (of zelfs driedubbele) shiften, aangezien ze daarnaast het huishouden doen en voor eventuele kinderen zorgen. Onderzoek van de afgelopen decennia laat zien dat vrouwen gemiddeld 58% onbetaalde arbeid verrichten, tegenover 40% bij mannen in de Vlaamse huishoudens. 

Drijvende kracht voor duurzaamheid

Boerinnen en landarbeidsters zijn niet enkel en alleen slachtoffer van de geglobaliseerde en industriële voedselsystemen, ze zijn ook de motor van verandering richting duurzame, gezonde en eerlijke voeding. Vrouwen investeren met succes in de verwerking van landbouwproducten, in korte ketens en fair trade initiatieven. Ze zijn volgens de cijfers zelfs meer begaan met de gezondheid van hun families en onze aarde en het gemeengoed dan gewasopbrengst. De inspirerende voorbeelden mogen, volgens Astrid Ayral van FUGEA, echter de situatie van duizenden vrouwen die vaak in de schaduw werken van hun echtgenoot, mannelijke collega’s en landeigenaars, niet verbloemen. 

Het is van essentieel belang dat de rol die vrouwen in onze voedselsystemen spelen, wordt erkend en gewaardeerd en dat de discriminatie die zij vaak nog ondervinden, wordt bestreden.

'We moeten het onbetaald en ongewaardeerd werk van vrouwen en boerinnen zichtbaar maken en niet langer als vanzelfsprekend beschouwen. Agro-ecologie benoemt de strijd voor boerinnen rechten en stelt een landbouwpraktijk voor die het hoofd wil bieden aan voedsel-, klimaat- en milieu-uitdagingen', zegt Fairouz Gazdallah van Solidagro

Samen in actie

Daarom mobiliseren de boerinnen en hun bondgenoten zich ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag door als verenigd blok mee te lopen in de Wereldvrouwenmars op dinsdag 8 maart 2022 in Brussel, vanaf 16:00 uur, aan het Albertinaplein. 

Naar de top