We kunnen het niet genoeg benadrukken: het belang van waterbeheer voor landbouw van klimaatverandering niet genoeg benadrukken. Langere periodes van droogte en intense regenval komen vaker voor. Dat heeft directe gevolgen voor de landbouw, waar water zowel een kostbaar als kwetsbaar element is. Efficiënt waterbeheer helpt gewassen bestand te maken tegen droogte door technieken zoals regenwateropslag, druppelirrigatie en bodemherstel.

Tegelijk kan duurzaam waterbeleid overstromingsrisico’s beperken, droogte tegengaan en biodiversiteit ondersteunen. Kennis uitwisselen, zoals tijdens deze meerdaagse, is de eerste noodzakelijke stap naar een toekomstbestendig landbouwsysteem.

Boslandbouw en landschapsontwerp in de praktijk

Iedere organisatie ging aan de slag rond haar eigen expertise. Zo verzorgde het ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- & Voedingsonderzoek) een dag over boslandbouw (agroforestry) met concrete workshops rond beleid, regelgeving en verdienmodellen. 's Avonds was er de première van Bomen op mijn land, een film die ook deel uitmaakt van Food.Film.Fest. 

HOGENT deed op 17 oktober een masterclass over ontwerpen met water in het (landbouw)landschap. De deelnemers, een groep van landschapsarchitecten, ruimtelijke planners, onderzoekers en andere professionele ontwerpers onderzochten en ontwierpen een hellend agro-ecologisch landbouwproject van zo’n 8 hectare in Waarloos en gingen ter plaatse. Hands on en op het terrein met principes als het vertragen, herverdelen, bezinken en opslaan van water. Mark Shepard en experts van Provincie Antwerpen, Proefstation voor de Groenteteelt en Futures through Design (HOGENT) begeleidden de dag. 

De keynote₁ spreker tijdens de meerdaagse was de Amerikaan Mark Shepard, pionier in herstellende landbouw en auteur van het boek Water for Any Farm. Tijdens verschillende korte lezingen vertelde hij over zijn benadering van agro-ecologie en de rol die water hierin speelt. Herstellende landbouw richt zich op het herstellen van bodem en ecosysteem, terwijl agro-ecologie een bredere aanpak heeft die ook sociale en culturele aspecten van duurzame landbouw omvat. Volgend filmpje is een mooie samenvatting van zijn keynotes.

Water matters

Op zaterdag 19 oktober organiseerden we met Wervel en Pomona Puur Natuur en Pomona Puur Natuur een Agro-ecologische waterdag voor boer.inn.en en burgers. Boeren uit de regio, natuurbeheerders en geïnteresseerde burgers zakten af naar Temse voor lezingen, lokale lunch en een boerderijbezoek. Harald van der Hoek van Join for Water schetste ter inleiding een kader rond waterbeheer in landbouwgebieden in Vlaanderen. Mark Shepard vulde aan met hoe het opvangen en vasthouden van water de basis is voor de gewassenteelt op zijn bedrijf, The New Forest Farm. Met combinaties van gewassen herstelt hij de bodem, waardoor die beter water vasthoudt. Koen Doggen van Moesland had het over de uitdagingen rond waterbeheer in Wase context. Door aangepaste teelttechnieken kan hij betaalbare biologische groentepakketten aanbieden in zes nabijgelegen verkooppunten. 

In de namiddag groeven we tijdens het boerderijbezoek aan Pomona Puur Natuur in Melsele een profielput, oftewel een kuil waarin de verschillende bodemlagen, zoals humus, klei en zand, zichtbaar worden. Zo werd duidelijk welke rol water speelt in verschillende grondlagen en illustreerde Shepard de invloed die het gebruik van verschillende landbouwwerktuigen op de bodem hebben geïllustreerd. Een dag die veel stof gaf tot nadenken.

Bedankt Voedsel Anders, Wervel, West-Vlaamse Milieufederatie, Bond Beter Leefmilieu, Join for Water, Odisee Hogeschool, HOGENT en ILVO om de meerdaagse mee te organiseren!

_{(1) Een keynote is een lezing of presentatie die de belangrijkste ideeën en thema's van een evenement of conferentie introduceert en inspireert.}