Gezonde en eerlijke voeding is een recht
16 mrt 2018
Ons voedsel is in crisis
Onze voedselketen, die tegen 2050 bijna 10 miljard mensen moet voeden, staat onder druk. Niet alleen is de uitdaging voor de voedingsnoden van de toekomstige wereldbevolking torenhoog, de huidige productie stimuleert landbouwers en verwerkingsbedrijven naar ongeziene maffiapraktijken om winsten te kunnen boeken in deze keten. Recent was er de besmetting van onze eieren met Fipronil en hoorden we onze overheid vertellen dat er meer en betere controles zouden worden uitgevoerd op onze voeding. En dit door het FAVV, dat in februari 2002 werd opgericht als antwoord op een andere voedselcrisis, namelijk de aanwezigheid van dioxine in ons kippenvlees.
De geschiedenis herhaalt zich
Nu, 19 jaar later, moeten we vaststellen dat controle alleen niet genoeg is. Denken we ook maar aan het paardenvlees in onze lasagna en de vele de mistoestanden in onze slachthuizen. Dit keer gaat het opnieuw over de productie en verwerking van vlees door een grote speler op onze markt namelijk Viveba. Door te sjoemelen met de houdbaarheidsdata van het vlees kwam er minderwaardig vlees in de winkelrekken terecht wat mogelijk besmet was en frauduleus de stempel bio meekreeg. De overheid, bij monde van het FAVV, keek ernaar en liet in eerste instantie begaan. Voor federaal minister van landbouw Ducarme (MR) is er slechts één oplossing. We doen een audit van het FAVV die hun tekortkomingen zal blootleggen, waarna er een herstructurering zal volgen. Echter de meest essentiële vraag wordt niet gesteld. Hoe gaan we onze voedselproductie hervormen?
Systeem moet veranderen
Een huidig landbouwbedrijf streeft naar massaproductie om de lage voedselprijzen van de internationale markten het hoofd te bieden, waardoor de landbouw gericht is op monocultuur met ecologische uitputting van de grond en een groot gevaar voor de biodiversiteit als gevolg. Daarnaast worden landbouwproducten de hele wereld rondgestuurd. Onze peren en aardbeien gaan naar Rusland, Franse uien gaan naar Burkina Faso, Chileense appels komen naar België, enz. Terwijl de meeste producten gewoon voorradig zijn in het eigen land. Hierdoor wordt de markt verstoord en gaan de prijzen dalen.
De inkomsten voor de landbouwers zijn vaak onvoldoende en worden gecompenseerd door subsidies van de Vlaamse (170 miljoen euro - https://www.vlaanderen.be/nl/vlaamse-overheid/werking-van-de-vlaamse-overheid/de-vlaamse-begroting-cijfers-2018) en Europese overheden (720 miljoen euro - http://ec.europa.eu/budget/mycountry/BE/index_nl.cfm). Tenslotte ontkrachten experten dat de industriële landbouw noodzakelijk is om de wereld te voeden. Deze mythe moeten we echt loslaten (www.voedsel-anders.be/portretten/136-2-industriele-landbouw-gaat-de-wereld-voeden).
Gezonde voeding is een recht
De bevolking ziet meer en meer in dat deze voedselproductie haar einde kent en we recht hebben op gezonde voeding. De overheid moet een gezonde voedingsproductie stimuleren in plaats van deze te marginaliseren of te bestempelen als “keuterboerkes”. Gezonde voeding is een basisrecht dat niet alleen moet worden gecontroleerd door het FAVV, maar omgezet worden in daden en ondersteuning van agro-ecologische landbouwmodellen.
Op de wesite van Voedsel Anders Vlaanderen (www.voedsel-anders.be) kunnen we lezen dat agro-ecologie een nieuwe vorm van voedselproductie is die echt duurzaam is. Er gaat aandacht naar een lokale, ecologische (rekening houdend met natuur en kringloop), eerlijke en sociaal verantwoordelijke voedelproductie. Waardoor er met respect wordt omgegaan met de rechten, de kennis en de noden van mensen in plaats van het huidig economisch denken van de huidige landbouw.
Neem het heft in eigen handen
Om een echte omslag te kunnen maken naar een nieuw landbouwsysteem en voedselketen moet de landbouw weer aansluiting vinden bij de consument door meer overleg en samenwerking tussen de producent en de consument. De landbouwer dient hierin een eerlijke prijs te ontvangen voor het geleverde werk en de consument moet de garantie hebben dat de voeding gezond is en duurzaam geteeld. Kan het recht op gezonde voeding dan wel voor iedereen gegarandeerd worden? Kunnen we de producent en consument samenbrengen en zo alle kostelijke schakels ertussen vermijden? Welke rol speelt de overheid in dit systeem om voeding betaalbaar te houden voor iedereen?
Oplossingen liggen voor het grijpen
Al verschillende jaren probeert de biologische en agro-ecologische landbouw aan terrein te winnen met beperkte steun van de overheden. Zo is de Landgenoten (www.delandgenoten.be) ontstaan uit de gedachte dat biolologische landbouw wél kan en de transitie naar een meer eerlijke en gezonde landbouw nodig is. Maar de schaarste aan landbouwgronden maakt dit onmogelijk. Daarom worden gronden aangekocht in een coöperatie om deze agro-ecologische landbouw mogelijk te maken. Wervel (https://www.wervel.be/thema-s/kolom-2/agroforestry-themas-92), het ICRAF (http://www.worldagroforestry.org/), Mark Shepard, Martin Crawford en vele anderen ijveren voor agroforestry als meer weerbare landbouwoplossing en alternatief voor de conventionele landbouw.
Het kan nog een stap verder
Een ander voorbeeld is het recent opgerichte coöperatief boslandbouwbedrijf Pomona (http://www.pomonacoop.be), dat bovendien nog een stap verder wil gaan. Dit landbouwbedrijf wil door middel van boslandbouw (herstellende landbouw) boeren en consumenten samenbrengen in één landbouwbedrijf. Zij kiezen hiervoor agroforestry omdat dit momenteel gezien kan worden als de meest efficiënte vorm van herstellende landbouw. De landbouwers en de consumenten bepalen daarnaast ook in evenwaardigheid welke producten geteeld worden en welke de prijs is die hiervoor betaald wordt.
Om te weten wat agroforestry precies is, zijn verschillende definities, maar op de website van Agroforestry Vlaanderen kunnen we het volgende lezen (www.agroforestryvlaanderen.be). “Agroforestry of boslandbouw is een landgebruiksysteem waarbij het telen van landbouwgewassen of veehouderij gecombineerd wordt met de productie van houtige gewassen op eenzelfde perceel.” In de praktijk vertalen agroforestrysystemen in Vlaanderen zich meestal in een landbouwgewas tussen bomenrijen of hoogstambomen in combinatie met begrazing.
Uiteindelijk resten ons nog enkel vragen. Hoe lang kunnen overheden nog blijven bijdragen aan deze verouderde vorm van productie, verwerking en distributie van onze voeding? Wanneer gaat de internationale gemeenschap inzien dat investeren in een zowel ecologisch als financieel ziekmakend systeem geen zin meer heeft? En uiteindelijk kiest voor een gezonde voeding door middel van lokale, agro-ecologische landbouw? Wij zijn alvast overtuigd van de noodzaak, jij ook?
Tim De Roeck – directeur Solidagro – Solidagro zet agro-ecologie centraal als model voor duurzame landbouw, zowel in België als in de landen waar de organisatie actief is. Lokale partnerorganisaties wisselen onderling ervaringen uit en proberen in samenwerking met de lokale bevolking en de steun van Solidagro het lokale en nationale beleid te beïnvloeden.
Lieven Bauwens – voorzitter Pomona vzw – Pomona vzw ondersteunt op alle mogelijke manieren Pomona cvba, een coöperatieve vennootschap die lokale gebruikers voorziet van een ruim aanbod aan ecologisch geproduceerde, kwalitatieve voeding en dit via herstellende landbouw realiseert.
Ook hier te lezen:
