Impact van klimaatverandering

Vanessa, 32 en moeder van vier, vertelt over de enorme veranderingen in haar omgeving als gevolg van het veranderde klimaat. Een gebrek aan regen zorgt voor een verharde bodem zodat het moeilijk wordt om hun traditionele gewassen te planten. Plagen teisteren hun gewassen wat leidt tot een dramatische daling in hun oogst. Regenpatronen zijn zo veranderd dat het erg moeilijk wordt om te beslissen wanneer de grond moet worden voorbereid. Extreme neerslag resulteert in enorme aardverschuivingen en bodemerosie. En ga zo maar door!

Om een deel van hun problemen op te lossen, hebben sommigen hun toevlucht genomen tot houtskoolproductie als een extra bron van levensonderhoud. Houtskoolproductie wordt benoemd als één van de belangrijkste oorzaken voor bosdegradatie, samen met het traditionele ‘kaingin’ (kappen-en-verbranden) systeem. Dit alles om ervoor te zorgen dat de echte realiteit onderbelicht blijft, dit is namelijk dat de grote industrieën zoals commerciële houtkap, steengroeven en grootschalige mijnbouw de grootste schade toebrengt aan het milieu, het land en het leven van de inheemse bevolking.

Een aantal onderzoeken hebben al aangetoond dat het ‘kaingin’ systeem geen destructieve landbouwmethode is, maar eerder een duurzame praktijk die de biodiversiteit en de productiviteit van een land kan verbeteren.

“Waarom willen de autoriteiten ons arresteren voor het beoefenen van ‘kaingin’ en het verkopen van vijf zakken houtskool terwijl de  mijnbouw en steengroeve activiteiten rustig hun gang kunnen gaan?” vraagt Vanessa zich af.

Aantasting van delfstofwinning

Grote steenwinningsoperaties hebben inbreuk gemaakt op het voorouderlijk land van de Dumagat en dreigen het dorp te verdringen. De operaties hebben hun bossen, waterbronnen en de bergen vernietigd, de biodiversiteit in het gebied aangetast en aanzienlijke hoeveelheden afvalstoffen achtergelaten.

“Het verzekeren van de landrechten van inheemse volkeren is een bewezen oplossing voor klimaatverandering. Het ontkennen van inheemse landrechten en zelfbeschikking is een bedreiging voor de resterende bossen en biodiversiteit in de wereld. Het is tevens vaak een eerste oorzaak van armoede. Veel inheemse gemeenschappen hebben te maken met hardnekkige armoede, ondanks het feit dat ze op rijke bodems leven. Dit omdat hun rechten niet worden gerespecteerd en hun zelfbepaalde ontwikkeling niet wordt ondersteund!” (Speciale VN-rapporteur voor de rechten van inheemse volkeren, Victoria Tauli-Corpuz)

Vrouwen, het meest kwetsbaar voor klimaatverandering

Het zijn net arme vrouwen, zoals Vanessa, die onevenredig hard worden getroffen door de gevolgen van klimaatverandering omdat hun levensonderhoudende activiteiten vaak direct afhankelijk zijn van hun natuurlijke omgeving. Bovendien speelt de vrouw vaak nog een te kleine rol in besluitvormingsprocessen.

CCNCI’s onderzoek toont aan dat Dumagat-vrouwen volgende omstandigheden doormaken als direct gevolg van de veranderende temperatuur:

1. Verkorte werktijden door de hitte.
2. Verminderde inkomsten door slechte oogst waardoor de dwang ontstaat om in de informele economie in de stad naar extra inkomsten voor het gezin te zoeken.
3. Het opdrogen van waterbronnen.
4. Verslechtering van gezondheidsproblemen.
5. Verhoogde spanning in het gezinsleven.

Dit onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Amihan National Federation of Peasant Women (vrij vertaald: Amihan nationale federatie van boerenvrouwen) en werd gepresenteerd door CCNCI onder de titel ‘Vrouwen en klimaatverandering: een beoordeling van het aanpassingsvermogen van kwetsbare klimaatsectoren’.

Vrouwen, de sleutel tot aanpassingen aan de klimaatverandering

Het onderzoek toont ook aan dat vrouwen, hoewel het meest kwetsbaar voor klimaatverandering, ook het meest effectief zijn in termen van aanpassen aan het veranderede klimaat, zelfs tijdens rampen.

Omdat vrouwen in de gemeenschap achterblijven als hun mannen naar hun werk zijn, zijn het de vrouwen die tijdens rampen de rol van eerstehulpverlener spelen. Hun verantwoordelijkheden in de huishoudens en dorpen zorgen voor hun vermogen om levensonderhoud strategieën te ontwikkelen en zich aan te passen aan het klimaat.

"Het beschermen van de rechten van inheemse vrouwen, die vaak verantwoordelijk zijn voor de voedselzekerheid van hun gemeenschap en voor het beheer van hun bossen, is bijzonder belangrijk", zei Tauli-Corpuz.

In Vanessa’s dorp zien we volgende strategieën:

• Bijsnijden ifv. plagenbeheer.
• Aanplant van bananenrassen die minder vatbaar zijn voor plagen.
• Planten van bamboe, citroengras en fruitbomen om bodemerosie te voorkomen.
• Planten van kruiden.
• Planten van klimaatbestendige gewassen zoals cassave en yam.
• Begraven van geoogste wortelgewassen om uitdroging te voorkomen.
• Versterking van collectieve en georganiseerde acties tijdens voedselproductie in tijden van rampen.

Deze adaptieve strategieën maken deel uit van kennis over het milieu die inheemse mensen bezitten door hun nauwe relatie met de natuur. Deze kennis, zoals meerdere klimaatwetenschappers hebben bevestigd, zal een cruciale rol spelen in het omgaan met klimaatverandering. Het moet benadrukt worden dat inheemse vrouwen een essentiële rol spelen als verzorgers van deze inheemse kennis en beheerders van natuurlijke hulpbronnen.

Lees hier de Engelse versie: https://twha.be/blog/indigenous-people%E2%80%99s-adaptive-capacity-climate-change

Auteur: Andrew Aytin (medewerker Solidagro, Filipijnen) - Vertaling: Debby Deconinck (medewerker communicatie en educatie)