‘En oh ja, ook Carmen, Julie en Blessy, onze Filipijnse partners zullen erbij zijn’, hiermee zette Jeroen de verwachtingen voor het Empowermentweekend van Solidagro, KIYO en Viva Salud helemaal op scherp tijdens onze eerste voorbereidingsdag voor de ervaringsstage in de Filipijnen. Dat het verder ook zou gaan over duurzame verandering op het vlak van gezondheid, voeding en kinderrechten, over verandering van onderuit en over hoe sociale bewegingen in de Filipijnen, België, Brazilië en elders tewerk gaan las ik voordien al. Dat ook Kitty, mijn co-begeleidster zou meegaan maakte de nieuwsgierigheid er alleen nog groter op.

Afgelopen vrijdagavond stapte ik dan ook vol verwachtingen La Foresta binnen. De locatie, een statig klooster in de bossen van Oud-Heverlee, zag er alvast veelbelovend uit. Druppelsgewijs kwamen alle andere deelnemers uit Vlaanderen, Wallonië en Brussel binnengewaaid. De Filipijnse delegatie was dan al druk in de weer met de voorbereiding van één van de hoogtepunten van het weekend: hun presentatie op zaterdag. Na een korte kennismaking wisten we alvast wie er een kat, hond of moestuin had, goed kon koken of zich liet inenten tegen Gele Koorts. Na nog een kort rondje namen noemen (lastig als je niet mag spreken) en het avondmaal begonnen we aan de eerste oefening van het weekend. Aan de hand van campagnebeelden van diverse NGO’s deelden we onze visie op ontwikkelingssamenwerking. Verrassend hoe snel we, vanuit verschillende achtergronden tot diepgaande gesprekken, gelijkgezindheid en soms ook meningsverschillen (mag je die foto van uitgemergelde kindjes nu al dan niet gebruiken?) kwamen. Genoeg stof om verder na te praten in de bar.

De volgende dag kregen we een strak, goedgevuld programma aangeboden. Naast een uitgebreide voorstelling van de partners stonden we inhoudelijk stil bij de rechtenbenadering voor duurzame ontwikkeling. Hierbij staan er vier basisprincipes centraal:

1. Spreken over rechten in plaats van noden: Gezonde voeding, degelijke gezondheidszorg, een degelijke opleiding, eerlijke justitie, je mogen verenigen, … allemaal rechten. Deze rechten dienen nageleefd of zelfs afgedwongen te worden.
2. De rol van de overheid: Verschillende rechten zijn gevat door internationale verdragen (Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie, Verdrag inzake de rechten van het kind, Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten, …) en werden geratificeerd door nationale overheden. Zij zijn plichtdrager en dienen hun verantwoordelijkheid tan aanzien van de rechthebbenden te respecteren.
3. Rechthebbenden als actoren van verandering: De strijd voor deze rechten voeren we actief en samen met de rechthebbende, vanuit hun potentieel. Hoe krachtig dit potentieel kan zijn zouden Carmen, Julie en Blessy ons iets later laten zien.
4. Een goede analyse als basis: Niet gerealiseerde rechten hebben doorgaans structurele oorzaken. Een grondige analyse waarbij de rechthebbende actief betrokken worden dient als basis voor het bepalen van de hanteren oplossingsstrategie.

Nog voor ze aan het woord kwam tijdens haar sessie over de Filipijnen stond Julie op en getuigde ze van het belang van het vechten voor je rechten en de internationale erkenning van hun strijd. Een beklijvend moment, dat de volgende dag geëvenaard zou worden door de stem van de vele duizenden op de klimaatmars.

Maar eerst terug naar zaterdag. Grondig voorbereid door de meer theoretische sessies keek iedereen uit naar de getuigenis van onze Filipijnse gasten. Carmen Bolinto, professor verpleegkunde en gezondheid aan de Saint Louis University vertelde over het belang van community-based health service. Een mooi pleidooi voor het betrekken van de gemeenschap bij het realiseren van het recht op gezondheid. Vervolgens getuigden Julie Mero en haar nicht Blessy over de strijd tegen internationale mijncoöperaties en de Filipijnse overheid die hen vrij spel geeft. Een beklijvend verhaal over diefstal van voorouderlijke gronden, brutale deportaties, afvallozing, milieuverontreiniging en grondverzakkingen. Maar ook over de trots en kracht van de lokale bevolking, over solidariteit, volharding en idealen. Sterk samengevat in hun oproep: ‘Let us unite to advance our struggle for self-determination, right to food, right to health and the defence for our Land, Life and Resources!’ Ik denk dat ik ook namens Kitty spreek als ik zeg dat de dames er met verve zijn in geslaagd om ons een goed beeld te geven van wat we mogen verwachten van ons bezoek aan de Filipijnen. Enkel de traditionele danspassen die Julie en Blessy ons (nou ja toch de meesten van ons) aanleerden zal ik toch echt nog moeten oefenen. Misschien kunnen Debby en Jeroen en de vele anderen die dezelfde avond ook hun danstalenten demonstreerden me nog een spoedcursus geven?

Zondagochtend als opwarmer een snelcursus empowerment in zeven stappen:

• Stap 1: Vermaatschappelijk het probleem
• Stap 2: Overstijg de lokale problematiek
• Stap 3: Zoek (of creëer) een volksbeweging
• Stap 4: Lokale werkers participeren en sturen mee
• Stap 5: Mobiliseer de bevolking als motor van verandering
• Stap 6: Versterk de capaciteiten en bouw een lerende organisatie
• Stap 7: Breng een politiek proces bij de overheid op gang

Op basis hiervan en geïnspireerd door de praktijkervaring van Viva Salud, KIYO en Solidagro mochten we de opgedane inzichten vertalen in een oefening over de rol van de verschillende partijen in het ontstaan en de aanpak van de mijnbouw en de desastreuze gevolgen ervan in de Filipijnse Cordillera.

En dan werd het tijd voor echte actie, nog een snelle lunch en wat affiches gemaakt en met onze enthousiaste en ge-empowerde groep naar Brussel! Na het zoeken naar een onbestaande parkeergarage en uiteindelijk ook elkaar sloten we als volwaardige afsluiting van het weekend aan bij de andere 65.000 (vijfenzestigduizend!) deelnemers aan de klimaatmars in Brussel. Een indrukwekkende afsluiter van een indrukwekkend weekend.

Benieuwd hoe ‘The People United Will Never Be Defeated!’ klinkt in het Filipijns.

Auteur: Koen Van de Merckt

Naar de top