Ons telefoon: +32 3 777 20 15 Ons e-mailadres: info@solidagro.be

Geen Paris Agreement voor onze voedselsystemen



Geen Paris Agreement voor onze voedselsystemen

5 nov 2021 door Solidagro

Heel wat ogen waren de voorbije maanden gericht op hoe de VN-voedseltop over voedselsystemen 2021 (kortweg ‘voedseltop’) zou uitdraaien. De corona crisis zorgde ervoor dat de top pas eind september en in een virtuele format plaatsvond. Tijdens een tweedaagse virtuele bijeenkomst konden we luisteren naar speeches van honderden regeringsleiders en officials.

Heeft deze top haar eigen ambities vervuld, waren de kritieke stemmen en analyses terecht, en wat is nu eigenlijk de uitkomst van dit ellenlange proces? Onze beleidsmedewerker, Fairouz Gazdallah, kijkt  terug op de gebeurtenissen van de voorbije maanden en licht toe hoe Solidagro en haar partners dit politiek momentum hebben beleefd en zelf gebruikten om agro-ecologie en familiale landbouw in de schijnwerpers te zetten.

un+fss+1

Ambities vervuld?

De voedseltop creëerde politieke aandacht voor lokale en nationale transformerende voedselstrategieën en gaf de mogelijkheid aan een heel diverse, maar toch selectieve groep mensen om concrete voorbeelden van werkbare en duurzame voedselsystemen te etaleren. Maar wat is er naast politieke aandacht bereikt? Volgens Michael Fakhri, VN-Speciaal Rapporteur recht op voedsel, ‘vooral teleurstelling’.[1] De top bood regeringen niets substantieels aan om concreet aan de slag te gaan met de meest kwetsbare gezinnen en hun nood aan voedselzekerheid en -soevereiniteit.

Donoren beloofden een bedrag van 11 miljard dollar in te zetten om hun initiatieven te financieren. Daarvan is 10 miljard van de VS en 900 miljoen van de Bill Gates Foundation. Maar omdat er geen gemeenschappelijk analyse werd gemaakt van de bestaande problemen in de voedingssector is er geen sprake van een internationale strategie waarvoor deze financiële belofte gebruikt kan worden. Heel wat internationale rapporten wijzen op politieke tekortkomingen - als oorzaak van ondervoeding en voedselonzekerheid - en niet het gebrek aan voedsel. De voedseltop was het moment bij uitstek om - op zijn minst - deze tekortkomingen bespreekbaar te maken en de mythe van voedseltekort te doorbreken.

Naar de top

UN FSS

De Heilige graal: innovatie en digitalisering

In plaats van te richten op de aanpak van de problematische aspecten van industriële landbouw zoals het overmatig gebruik van pesticiden, onwaardige werkomstandigheden van landbouwarbeid.st.ers, de ondermaatse steun aan kleine en familiale boeren, waren de 1500 georganiseerde dialogen vooral gericht op de inzet van innovatie en digitalisering om landbouw ‘duurzaam’ op te schalen. Noch de financiële stromen, het machtsmisbruik, of de destructieve landbouwsubsidies nam men onder de loep. Op deze manier wordt een structurele aanpak van het huidige dominante en destructieve voedselsysteem onmogelijk. Innovatie en digitalisering kunnen tools zijn om een duurzaam voedselsysteem te helpen verwezenlijken, maar zijn geen middelen om structurele ongelijkheid binnen datzelfde systeem aan te pakken. Voedsel is niet alleen een handelswaar dat duurzaam moet geproduceerd en getransporteerd worden, het is een recht! Of je een recht kan realiseren door technologische snufjes, laten we hier verder in het midden.  

Antonio Guterres mocht dan verwijzen naar voedsel als een recht in zijn introductie speech, maar van een rechtenbenadering als reële richtsnoer was geen sprake, dat bleek uit de leiding die exclusief bestond uit VN-kopstukken en actoren uit de privé sector (Alliance for a Green Revolution in Africa, Wereld Economisch Forum) maar ook het negeren van bestaande VN-instellingen (het CFS) die expliciet een mensenrechtenbenadering hanteren in hun voedselbeleid was flagrant.

Naar de top

UNFSS 3

Agroecology: one in a million

De internationale agro-ecologische beweging gaf het idee al op dat deze top voor een ommezwaai zou zorgen. Toch bestond het risico dat agro-ecologie op een apolitieke wijze geïntegreerd zou worden in beloftes en nationale trajecten. Agro-ecologie gaat niet enkel om duurzame landbouwproductie: het is een alternatief voor bestaande machtsstructuren en een participatieve wetenschap waarbij kleine boeren sterk worden betrokken.

Regeringen en andere organisaties hebben beloftes afgelegd die de top categoriseert onder 5 verschillende actie gebieden:

  1. De wereld voeden
  2. Stimuleren van de op natuur gebaseerde oplossingen voor productie
  3. Weerbaarheid opbouwen tegen schokken en crises
  4. Eerlijke bestaansmiddelen, fatsoenlijk werk en versterkte gemeenschappen
  5. Uitvoeringsmiddelen

De actiegebieden zijn agro-ecologie inderdaad niet vergeten, maar de wijze waarop ze agro-ecologie integreerden bevestigen de zorgen van onze beweging. Onder actie gebied 2, die gaat over productie, vind je de Agroecology Coalition terug. Op deze manier wordt agro-ecologie als praktijk erkend, maar je vind ze niet terug bij andere actiegebieden die even relevant zijn voor politieke verandering zoals actiegebied 3  ‘weerbaarheid opbouwen tegen crises’ of actie gebied 4 ‘eerlijke bestaansmiddelen, fatsoenlijk werk’. Een aanpak die de 5 actie gebiedenoverstijgt is er niet: van een internationale voedselstrategie is er dus geen sprake.

Naar de top

UNFSS 1

Voedseldemocratie, nog ver af

Gezien de duidelijke stempel van de industriële lobby’s op het volledig proces mogen we ons gelukkig prijzen dat er geen internationale strategie uit de buis is gekomen. Het CFS (comité voor wereldvoedselzekerheid en orgaan van de VN) is de instantie bij uitstek voor de formulering van een internationaal beleid ter verduurzaming van de voedselsystemen. Het is een intergouvernementeel orgaan, het maatschappelijk middenveld, de inheemse volkeren en de privé sector worden gehoord en betrokken in de ontwikkeling van een op mensenrechten gebaseerd en holistisch voedselbeleid. De organisatoren achter de top beslisten echter de CFS op een zijspoor te zetten en het comité niet te betrekken in de organisatie van de top.

We kunnen ons dus vragen stellen bij het democratisch gehalte van het volledig proces, als VN-instanties de expertise van hun eigen agentschappen in de wind slaan.  De Civil Society Mechanisme, de maatschappelijk vleugel van de CFS, heeft daarom meermaals opgeroepen tot boycot en een driedaagse georganiseerd om al deze problematische aspecten aan te kaarten en alternatieven te promoten gedragen door de internationale agro-ecologische en voedselsoevereiniteitsbeweging. Uiteindelijk zal de coalitie van de in Rome gebaseerde voedselinstituties (FAO, IFAD, WFP) dienen als follow up orgaan, tot grote ergernis van het maatschappelijk middenveld die deze rol weggelegd zag voor het CFS. Voedseldemocratie is ver af.

Solidagro on the move…

Solidagro volgt, sinds december 2020, dit proces nauw op de voet. Onze landenkantoren ondersteunden de partners die rechtstreeks betrokken waren in dialogen onder de voedseltop, maar deed dit ook voor de counter events, die fel kritiek uitte tegenover de voedseltop. Omdat dit de eerste globale top was over voedselsystemen zochten heel wat actoren uit het maatschappelijk middenveld mogelijkheden om dit politiek momentum te benutten.

Onze partners in Bolivia en in de Filippijnen organiseerden samen met lokale organisaties nationale volkstoppen om hun voedseluitdagingen te bespreken, mobiliseerden kleine boer.inn.enorganisaties om input te verzamelen over hoe het boerenvolk al te vaak wordt gemarginaliseerd door huidige voedselsystemen, maar boden ook concrete alternatieven en mogelijke pistes aan om samen te bouwen aan een duurzaam en rechtvaardig voedselsysteem.

De voedseltop is voorbij maar Solidagro zal steeds een voedselsysteembenadering hanteren in haar programma en projecten. Agro-ecologische voedselsystemen zullen een blijvende thema zijn op ons agenda. In Vlaanderen zal Hilde Crevits een Vlaamse voedseltop organiseren en een Vlaamse voedselstrategie formuleren. De impact van onze Vlaamse landbouw op kleine boeren in het Globale Zuiden valt niet te onderschatten. Solidagro engageert zich om het proces op Vlaams Niveau op te volgen en de stem te laten horen van boer.inn.en uit onze partnerlanden.   

Het klimaat- en voedselbeleid zal blijven evolueren en zal bepalend zijn voor de toekomst van onze planeet. Solidagro blijft ijveren voor een agro-ecologische transitie van voedselsystemen in haar beleidsanalyses, in haar netwerken en vooral op het veld.

Auteur: Fairouz Gazdallah, beleidmedewerker Recht op Voedsel

Naar de top



[1] https://www.theguardian.com/global/commentisfree/2021/sep/23/un-summit-food-systems-families-michael-fakhri#_=_

Labels:

Met steun van

Sluiten