In het ons nieuwe programma, gestart in 2022, streven we met drie lokale partnerorganisaties en de Boliviaanse Agroecologische Beweging naar sociale rechtvaardigheid via het recht op voedsel en water voor iedereen. Dat doen we in gemeentes met vooral boerengezinnen, die rechtstreeks afhankelijk zijn van de landbouw om voor eten te zorgen voor hun families en de andere dorpsbewoners.

Doña Martina, Doña Idolina, Don Valerio en Don Lorenzo (links op de foto), leden van de producentenorganisatie van het dorp Seivas, gemeente Pasorapa, verkopen hun ecologische producten op de markt, 11 november 2022. Fotograaf Juan Morales (Agrecol).

Het recht op voedsel kan door tal van factoren bedreigd worden. Een daarvan is het milieu. In de Cono Sur-regio, waar onze partner Agrecol werkt, is het al jaren extreem droog. Tito Villarroel, projectcoördinator van Agrecol Andes, op basis van getuigenissen uit het werkgebied:

Hoe werken de partners en wij dan aan het recht op voedsel? Het gaat daarbij niet om louter financiële steun, maar om structurele capaciteitsversterking door te informeren, verbinden en onderzoek te doen. Capaciteitsversterking gaat vaak om steun bij het opkomen voor de burgerrechten.

Agrecol is heel sterk is in bottom-up beleidswerk. Sociale rechtvaardigheid betekent ook mogen opkomen voor je rechten en als burger impact hebben op de politieke beslissingen die genomen worden waar je woont. Wat dat betreft hebben we in België nog veel te leren van tal van gemeentes in Bolivia. Enkele voorbeelden.

Lokaal, gezond voedsel voor scholen

Op 9 december 2022 keurde de gemeente Totora na een breed gedragen initiatief van burgers, landbouwers en tal van belangenorganisaties een wet goed voor voedselzekerheid en -soevereiniteit (lees meer). Een belangrijk onderdeel van de wet gaat over de levering van kwalitatief, lokaal geteeld voedsel op scholen. Recht op voedsel voor iedereen, dus ook voor de jeugd!

Gemeenteraadsleden en burgemeester Jhony Cuchallo ondertekenden op 9 december in het gemeentelijk theater van Totora de wet rond voedselzekerheid. Bron: Agrecol Andes

Successen als deze gebruikt Agrecol om andere burgerinitiatieven te inspireren. Zo hebben ook de lokale actoren van de gemeente Aiquile zich georganiseerd in een werkgroep rond een wetsontwerp voor voedselzekerheid en aanvullende voeding op school. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de boeren- en boerinnenorganisaties, de gezondheidszorg, het onderwijs en de lokale overheid. Momenteel analyseert de werkgroep de voedselsituatie in hun gemeente om tot een wetsvoorstel te komen.

Waterbeheer in Pojo

Ook de gemeente Pojo doorloopt zo’n proces op initiatief van boeren en burgers, maar dan om droogte te bestrijden. Agrecol begint daarbij zo breed mogelijk te informeren over het belang van natuurlijke ‘infiltratiegebieden’, die regenwater opslaan in de bodem (zie infografiek).

De studie van deze gebieden en waar ze liggen in Pojo is belangrijke input voor een wetsontwerp voor de bescherming van de waterreserves in de gemeente. Momenteel analyseert de gemeenteraad een wetsontwerp, tot stand gekomen met de medewerking van burgers en boeren, voor goedkeuring.

Een opleiding over infiltratiegebieden legde mee de basis voor de goedgekeurde wet rond waterbeheer in Aiquile op 3 mei 2022. Bron: INCCA, partner in het programma 17-21.

Lokaal draagvlak

De ontwikkeling van nieuw gemeentebeleid samen met de lokale actoren is een dynamisch proces dat in elke gemeente anders is, maar altijd is er tijd en ruimte nodig om een breed sociaal draagvlak te verzekeren. Een punt van aandacht is de actieve en effectieve deelname van vrouwen en jongeren hierbij. Alleen op deze manier hebben de beleidsvoorstellen voldoende legitimiteit en zal sociale controle plaatsvinden op de uitvoering. 

Tekst met dank aan: Jaap Op de coul - landenvertegenwoordiger Bolivia