Sectie 15 van de Filipijnse grondwet stelt: "De staat respecteert de rol van de onafhankelijke volksorganisaties zodat het volk in staat is om binnen het democratische kader hun legitieme belangen en collectieve aspiraties na te streven en te beschermen met vreedzame en wettige middelen." Helaas worden de burgerlijke en politieke vrijheden van mensenrechtenverdedigers en hun organisaties in de Filipijnen voortdurend bedreigd.

Dat uit zich in buitengerechtelijke executies, militarisering van rurale en inheemse gemeenschappen, perscensuur en een slechts  beperkte politieke participatie. Deze problemen hebben sinds het Duterte regime geleid tot talloze gevallen van mensenrechtenschendingen en ze gaan door onder de huidige regering. Net als zijn voorgangers handhaaft president Ferdinand Marcos Jr. onder zijn bewind openlijk straffeloosheid, waardoor daders elke sanctie kunnen ontlopen.

Er zijn 60 slachtoffers van buitengerechtelijke executies geregistreerd sinds Marcos Jr. aan de macht kwam

Helaas zal het aantal gevallen en slachtoffers van mensenrechtenschendingen nog verder toenemen met de recente goedkeuring door president Marcos Jr. van het Nationale Veiligheidsplan (NVP) 2023-2028. Dit plan baart mensenrechtenactivisten zorgen, omdat het de aanvallen op maatschappelijke organisaties en volksbewegingen intensifieert en hun leven en veiligheid in gevaar brengt. Het NVP brengt het risico met zich mee dat de vrijheid van het Filipijnse volk om zijn burgerrechten en politieke rechten te verdedigen en te bevorderen wordt beperkt.

Landbouwers onder vuur

Boeren en boerinnen doen slopend werk, bewerken land dat niet van hen is en slagen er nauwelijks in om hun gezin te voeden. Het land is over het algemeen eigendom van een paar landelites die de economische en politieke macht in de lokale gemeenschappen hebben. Boer.inn.en en verenigingen voeren campagne tegen landroof en worden voortdurend lastiggevallen door de veiligheidstroepen van de staat.

Het leger bedreigt en vermoordt boerenleid.st.ers en leden van volksorganisaties die opkomen voor hun recht om landbouw te bedrijven en die strijden voor hun fundamentele rechten. Eind juni 2023 telde de mensenrechtengroep Karapatan 60 slachtoffers van buitengerechtelijke executies sinds Marcos Jr. in juli 2022 aan de macht kwam, waaronder 20 van het eiland Negros. De meesten van hen werden gedood op basis van ongegronde beschuldigingen van banden met de Communistische Partij van de Filipijnen (CPP) en het Nieuwe Volksleger (NPA), tijdens confrontaties met het leger.

Op 6 oktober 2022, na een schermutseling tussen het Nieuwe Volksleger en militaire troepen, werden verschillende landbouwgemeenschappen onder controle geplaatst. Na deze confrontatie bleef het Filipijns leger lukraak vuren met kanonnen en een gemonteerde mitrailleur op een helikopter op plattelandsdorpen, productiegebieden en omliggende bosgebieden. Het gevolg: 15.024 burgers, of zo'n 3.543 families, werden gedwongen geëvacueerd en leden honger, dorst en gebrek aan onderdak in overvolle evacuatiecentra.

In mei 2023 riep legersergeant Demateo in Kabankalan City vijf boerenorganisaties naar hun barangay (gemeenschap). De leden van de organisaties moesten verklaren dat ze niet langer aangesloten waren bij de CPP-NPA, wat leek te duiden op een connectie met deze gewapende groep. Ook werden ze gedwongen een resolutie te ondertekenen om de CPP-NPA en haar vermeende partnerorganisaties te veroordelen. De leid.st.ers van de boerenorganisaties werden bedreigd met arrestatie als ze zouden doorgaan met hun campagnes, onder het voorwendsel dat die activiteiten worden beschouwd als terroristische daden. Deze verklaring is een flagrante schending van de vrijheid van meningsuiting.

Andere voorbeelden zijn er genoeg. In vier dorpen van de gemeente Cauayan werden zes burgerorganisaties lastiggevallen, geïntimideerd en beschuldigd van communistische sympathieën door de militaire troepen. De leden van de organisaties werden gedwongen om 'overgaveformulieren' te ondertekenen (waarvan de precieze inhoud voor ons niet bekend is, red.) en ze werden ertoe aangezet om zich af te scheiden van hun organisaties, wat een flagrante schending is van het grondwettelijke recht op vrijheid van vreedzame vereniging en vergadering.

Helaas stopt het geweld ook daar niet. Op 14 juni 2023 vermoordden gewapende mannen, die ervan verdacht worden bij het Filipijnse leger te horen, de familie Fausto in koelen bloede. Roly en Emelda Fausto (52 en 50 jaar) en hun kinderen Ben en Raven (14 en 11 jaar) werden van dichtbij doodgeschoten. Voorafgaand aan de moord werden de ouders Fausto voortdurend beschuldigd van communistische sympathieën en waren ze onderworpen aan fysieke en mentale martelingen en illegale huiszoekingen.

Levens staan op het spel

De Paghidaet Sa Kauswagan Development Group, Inc (PDG) is een ngo die geregistreerd staat bij de Securities and Exchange Commission (klik hier meer voor meer info over PDG en agro-ecologie). Sinds haar oprichting in 1987 speelt PDG een belangrijke rol in de vorming van autonome gemeenschappen, die actief betrokken zijn bij de verdediging van landbouwhervormingen en de bevordering van ecosystemen die bestand zijn tegen klimaatverandering. De partnergemeenschappen van PDG zijn wettelijk geregistreerd en nemen actief deel aan ontwikkelingsprogramma's binnen hun respectievelijke Local Government Units (LGU's).

PDG-medewerkers kregen al te maken met onder meer laster en constante bewaking

Ondanks het feit dat de PDG en haar partnergemeenschappen erkend en geaccrediteerd zijn door de overheid, worden ze door de NTF-ELCAC bestempeld als 'communistische dekmantelorganisaties'. Begin 2018 werd in de buurt van de stad Moises Padilla een spandoek opgehangen met foto's van mensen die worden geïdentificeerd als leden van de Communistische Terroristische Groep (CTG). Het spandoek bevatte onder andere een foto van Atty Benjamin Ramos Jr, toen uitvoerend directeur van PDG, en zijn vrouw Clarisa Ramos. Op 6 november 2018 vermoordde een schutter op een motor Atty Ramos. Tot op heden zijn er geen arrestaties verricht. Twee anderen die het doelwit waren van dezelfde laster hebben ook hun leven verloren: Bernardino "Toto" Patigas op 22 april 2019 en Zara Alvarez op 17 augustus 2020. PDG-medewerkers kregen al te maken met laster en constante bewaking. Leden van de inlichtingendienst van de overheid bedreigen hen en hun gezinnen, waarbij ze het risico lopen op arrestatie of zelfs moord bij invallen als ze niet meewerken.

Verenigde boer.inn.en richting meer autonomie

PDG heeft decennialang een progressieve kijk op de samenleving gehad en gestreden voor de basissectoren¹. De organisatie bevestigt de analyse dat de Filipijnse economie in essentie agrarisch, achtergebleven, op export gericht, afhankelijk van import en in voortdurende crisis is. Armoede, discriminatie en politieke onderdrukking worden verergerd door antidemocratisch regeringsbeleid en programma's die tegen het volk en het nationaal belang werken. Deze situatie is vooral zichtbaar op het platteland en wordt verergerd door verwaarlozing door de overheid. In deze context wordt het voortbestaan van PDG en haar partnergemeenschappen voortdurend bedreigd. Leden van PDG worden weggezet als verdachten van terrorisme en krijgen te maken met pesterijen en aanvallen.

PDG bevestigt de analyse dat de Filipijnse economie in crisis is: ze is gericht op export, maar afhankelijk van import

Toch gaan ze door met hun missie om de invloed van basissectoren te versterken. "We werken met 34 boeren-, vissers- en vrouwenorganisaties in centraal en zuidelijk Negros Occidental. We leiden lokale leiders en leidsters op om hen te helpen nieuwe gemeenschappen op te zetten. We bieden opleidingen aan om de vaardigheden van vrouwen op het gebied van organisatiemanagement, voedselproductie en deelname aan gemeenschapsinzet te versterken. We ondersteunen jonge mensen bij het verwerven van vaardigheden op het gebied van belangenbehartiging en faciliteren hun betrokkenheid bij agro-ecologische projecten", leggen medewerkers van PDG uit.

Vanuit deze situatie van onderdrukking voelen we ook bij ons [als schrijvers van deze tekst] de behoefte aan autonomie sterker worden. (...) Het volk is de ware actor van de geschiedenis en het moet op zichzelf vertrouwen voor zijn sociale bevrijding.

Het volk moet op zichzelf vertrouwen voor zijn sociale bevrijding

Vanuit het principe van autonomie speelde PDG een centrale rol bij de oprichting van Kalibutan Society, dat de partnergemeenschappen van PDG economisch steunt. Kalibutan Society helpt boerengemeenschappen met hun management opdat ze een eerlijke verloning krijgen en zo hun economische situatie verbeteren. Bovendien biedt PDG technische ondersteuning aan 16 partnergemeenschappen op het gebied van duurzame landbouw, financieel beheer en projectmanagement.

'Land voor de boeren!' is de strijdkreet van de onderdrukte en uitgebuite landbouwers. PDG reageerde op die oproep door zich volledig in te zetten voor de organisatie, educatie, mobilisatie en uitbreiding van basissectoren. De organisatie gaf strategisch advies aan grote campagnestructuren zoals de 21 September Beweging, Verdedig het erfgoed van Zuid-Negros en de Sugar Cane Workers Alliance. PDG blijft ook (para)juridische diensten verlenen aan boerenorganisaties die daar het meeste behoefte aan hebben. 

'We zullen niet toegeven, want samen hebben we de macht'

Ondanks het aantal mensenrechtenschendingen geven voorvechters van mensenrechten en voedselsoevereiniteit niet toe aan angst. Zoals veel sociale bewegingen in de Filipijnen zullen PDG en haar partnergemeenschappen, die actief opkomen voor de rechten en sociale bescherming van de bevolking, blijven vechten tegen een fascistische regering.

Tegen deze extreem vijandige achtergrond zullen we blijven strijden tegen pogingen om de democratische ruimte in te perken, door met leiders in gesprek te gaan om hen ter verantwoording te roepen, beleid te hervormen en gemeenschapsrechten te bevorderen.

We zullen volharden in het aanbrengen van de gruweldaden begaan door de strijdkrachten van de staat en we roepen het publiek op mee op te roepen tot het intrekken van de Antiterrorismewet 2020.

We zullen blijven strijden tegen een fascistische regering en tegen haar pogingen om de democratische ruimte in te perken 

We vragen de internationale gemeenschap om de strijd in de Filipijnen voor rechtvaardigheid, mensenrechten en vrede te blijven steunen. Evenzo vragen we aan de internationale gemeenschap om PDG en haar partnergemeenschappen te blijven steunen, zodat we de mensen kunnen blijven helpen in onze voortdurende zoektocht naar vrede en ontwikkeling.

We weten dat de weg nog lang en moeilijk zal zijn, dat de strijd voor gerechtigheid en vrede zwaar zal zijn, maar met onze gezamenlijke kracht en de niet aflatende steun van de internationale gemeenschap zullen we slagen. Er bestaat geen twijfel over dat het Filipijnse volk binnenkort bevrijd zal zijn en de menselijke waardigheid en vrijheid zal opeisen die hun lange tijd zijn ontzegd door een regering die geacht wordt in dienst te staan van het volk.

Deze tekst verscheen in 2023 in het Frans in de publicatie Beet the system van onze consortiumpartners FIAN Belgium en Quinoa.

Lees ook het artikel over hoe PDG en onze partner MASIPAG werken rond agro-ecologie

^{1. Basissectoren zijn sectoren in de Filipijnse samenleving waarin vaak mensenrechtenoverschrijdingen plaatsvinden, zoals landbouw, visserij en de informele sector.}