Rosendo gaf eerst uitleg over het voedselbos van zo’n 700 m², waar het dorp fruit- en houtteelt combineert met medicinale en eenjarige gewassen. Hij vertelt over het onderhoud en toont aan de aanwezigen hoe hij met een mineralenmengel ongedierte op afstand houdt. Hoewel het bos nog maar twee jaar bestaat, groeit er onder meer perzik, wijnruit, cedron (medicinaal), brem, chacatea (struiken) en maïs. Wereldwijd groeit sinds enkele jaren volop de aanleg van voedselbossen, een eeuwenoude landbouwmethode die perfect binnen de agro-ecologie past. Een voedselbos voorziet ons het hele jaar door van een divers pallet aan voedsel, geproduceerd zonder landbouwgif of kunstmest. En dat terwijl de biodiversiteit er vergelijkbaar zou zijn met die van een natuurgebied, de bomen er CO2 opslaan en het systeem als geheel weerbaar is tegen klimaatverandering. (bron: Eostrace.be)

Rosendo: "We weten hoe de fruitbomen te onderhouden en zijn van plan de perziken en appels te verkopen op de markt. De fruitbomen moeten goed bemest worden. Ik gebruik hiervoor vogelmest, en voor ongediertebestrijding maak ik mineralenmengsels. Het is aan ons om de productie te diversifiëren: van enkel aardappelteelt kunnen we niet leven en dat put de bodem ook uit. Bij de groenten die we op de markt kopen, weten we niet met hoeveel of met welke chemicaliën ze zijn bespoten. Ik heb in San Isidro voor een groot landbouwbedrijf gewerkt, daar worden de gewassen serieus bespoten. De ene dag gaan de chemicaliën erover, de volgende worden de groenten al geoogst!"

Integraal waterbeheer

Door de toenemende droogte in de Boliviaanse Andesvallei, is waterbeheer nodig om aan landbouw te doen. Agrecol hielp met de uitbouw van een irrigatiesysteem, waarvoor de aanleg van een reservoir met een capaciteit van 24.000 liter nodig was. Rosendo: "Agrecol leverde materiaal en know-how, waarna we zelf met landbouwers het reservoir hebben gebouwd. Makkelijk was het niet. Met acht mensen hebben we heel diep gegraven en fundament gegoten, waarmee we pas ’s nachts klaar raakten.”

In de toekomst zal het waterwingebied dat water levert aan het systeem ook beschermd worden, onder andere door 1,5 hectare van het gebied te bebossen (lees hier meer over de Boliviaanse waterwingebieden).

"We moeten nu het insijpelen van regenwater in de ondergrond vergemakkelijken, anders raakt het water nog sneller op" - Samir Cadima, veldwerker bij AGRECOL

Samir Cadima, veldwerker bij Agrecol Andes: “Als we bovengronds niet ingrijpen om de infiltratie van regenwater in de ondergrond te vergemakkelijken, zal het water opraken. Daarom moeten we onze waterwingebieden beter beheren. Door sprinklerirrigatie gebruiken we minder water om meer en diverser te produceren voor eigen consumptie of voor de markt.”

 
Uitverkocht in vijf minuten

Na het voedselbos en het reservoir bezoeken we de nieuwe serre van zo’n 4 op 10 meter groot, gebouwd met het lokale materiaal adobe. Ze bevat groenten die we in België ook telen, zoals tomaten, sla, snijbiet, selderij, peper en rode biet. 

"Als andere landbouwers ook met een serre starten, moeten ze niet wegtrekken uit het dorp om ander werk te zoeken.” - Elsa Mérida, boerin 

Elsa Mérida, vrouw van Rosendo: “Vroeger kocht ik de meeste groenten op de markt, maar nu teel ik zelfs genoeg om uit de delen aan de buren of zelf op de markt te staan. Ik vertel altijd aan de buren om ook een serre te starten, zodat ze niet moeten wegtrekken uit het dorp. Veel mensen vertrekken door het tekort aan water.” Aangezien dorpsgemeenschappen in de Boliviaanse Andes vaak leven van de landbouw, staat door de droogte hun voeding en inkomen onder druk. Veel landbouwers vertrekken daarom naar nabijgelegen steden om ander werk te zoeken.

Rosendo vult aan: “De metselaars werken liever met baksteen dan met adobe, omdat adobe zo arbeidsintensief is. Toch ben ik ervan overtuigd dat het werk het waard was en wil ik alle aanwezige boeren aanmoedigen zelf een serre te bouwen. Op de markt in Rodeo Chico kennen ze onze groenten al. De sla is in vijf minuten uitverkocht en ook de selderij en snijbiet raken snel op. Ook gezinnen in het dorp komen hier vaak langs om groenten te kopen.”

Het potentieel van de uitwisseling van ervaringen

De aanwezigen lijken geïnspireerd door de rondleiding. We vragen enkele boeren en boerinnen over hun indrukken. Eleuteria Veizaga uit Raqay Pampa geeft aan verrast te zijn: "Ik voel me alsof ik ben wakker geschud. Wie zou niet bewonderen wat ze hier gedaan hebben? De appels en perziken zien er zo mooi uit!”

Javier Amachuy Covarrubias uit Rodeo Adentro zegt te geloven dat een gelijkaardige aanpak in zijn dorp nodig is: “Ik ben dankbaar voor Rosendo’s openheid. Ik ben van ver gekomen om bij te leren en dat heb ik zeker gedaan. Vooral de grote diversiteit in het voedselbos heeft me verrast. Als we nu niet voor ons land zorgen, op welk land verbouwen we dan morgen? In Pojo zullen we hetzelfde doen of beter!”

AGRECOL Andes en Radio Esperanza zetten actief uitwisselingen tussen boeren en boerinnen in om agro-ecologie te verspreiden, omdat landbouwers uiteraard het beste kunnen beoordelen wat werkt in de praktijk en dat geloofwaardig kunnen overbrengen. Verschillende partners, zoals Masipag in de Filipijnen of Voedsel Anders in België, gebruiken dezelfde methode.